Xả tang là gì? Cách giữ trọn đạo nghĩa với người mất

Xả tang là một nghi lễ quan trọng trong văn hóa thờ cúng của người Việt, mang nhiều ý nghĩa sâu xa về đạo hiếu và tâm linh. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ nghi thức này. Bài viết dưới đây Đá Mỹ Nghệ Trung Lập sẽ giúp bạn khám phá những điều cần biết xoay quanh lễ xả tang.

Xả tang là gì?

Lễ xả tang còn được dân gian gọi là nghi thức mãn tang, đây là một phong tục mang đậm giá trị tâm linh, đánh dấu thời điểm kết thúc quãng thời gian để tang dành cho người thân đã khuất. Đây là dịp quan trọng để con cháu tưởng nhớ, thể hiện lòng tri ân và gửi gắm niềm tin vào sự phù trì của tổ tiên đối với hậu thế.

Khi một người trong gia đình qua đời, người thân sẽ thực hiện lễ phát tang, một nghi lễ mang ý nghĩa công bố sự mất mát và chia sẻ nỗi đau cùng họ hàng, làng xóm. Kế đó là khoảng thời gian để tang theo tập tục. Đến khi kết thúc chu kỳ ấy, lễ xả tang sẽ được tiến hành như một cách tiễn biệt trọn vẹn và cầu mong linh hồn người mất an nghỉ nơi suối vàng.

Có nên xả tang sớm hay không?

Ngày nay, vì những áp lực từ công việc, học hành, thi cử hay cưới hỏi, cùng với ảnh hưởng từ phong cách sống hiện đại phương Tây, nên nhiều người không còn thực hiện nghi thức để tang một cách chặt chẽ như trước. Một số gia đình chọn tháo khăn tang hoặc tổ chức hôn lễ sau lễ cúng 49 ngày.

Có trường hợp thân nhân quyết định kết thúc tang lễ ngay sau khi mai táng hoặc thiêu, với quan niệm việc để tang có thể mang đến điều không may, làm ảnh hưởng đến các sự kiện quan trọng như cưới hỏi, thi cử hay khai trương.

Tập quán ma chay vốn không bất biến mà luôn linh động theo thời thế và điều kiện cụ thể. Do đó, nếu người còn sống có mong muốn điều chỉnh nghi lễ cho phù hợp, thì xét theo khía cạnh tín ngưỡng cũng không bị xem là sai phạm.

Dẫu thời gian để tang dài hay ngắn, thì điều đáng quý vẫn là tấm lòng hiếu kính. Tang lễ cũng như bao nghi thức tâm linh khác, phản ánh sự tri ân, tưởng nhớ và tình cảm của người sống dành cho người đã mất.

Xem thêm: 

Hướng dẫn cách tính ngày giỗ hết tang theo phong tục xưa

Thời gian xả tang là bao lâu?

Nếu như trước kia, con cháu phải tuân thủ nghi thức để tang kéo dài đến hai năm nhằm thể hiện trọn vẹn đạo hiếu, thì ngày nay, nhiều gia đình đã rút ngắn thời gian này vì lý do công việc, học hành hay sinh hoạt cá nhân. Một số chọn tổ chức lễ xả tang sau 49 ngày hoặc ngay sau khi hoàn tất việc chôn cất, hỏa táng.

Thời gian để tang dài hay ngắn không quyết định tất cả, mà quan trọng là tấm lòng của người sống dành cho người đã khuất. Vậy khoảng thời gian để tang bao lâu thì thích hợp để làm lễ xả tang? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào mối quan hệ giữa người đã khuất và người tổ chức tang lễ. Thông thường, thời gian để tang được chia thành hai hình thức chính sau:

Thời gian xả tang nếu là đại tang

Đây là hình thức có thời gian để tang lâu nhất, thường được quan niệm là kéo dài ba năm. Trong thực tế, nhiều gia đình chỉ để tang khoảng 27 tháng, cách tính này dựa trên quan niệm dân gian rằng 9 tháng thai kỳ được tính là một năm, nên ba năm tương đương 27 tháng. Dù vậy, đây chỉ là lý giải truyền miệng và chưa có cơ sở khoa học rõ ràng.

Đại tang áp dụng cho những mối quan hệ gần gũi nhất như con để tang cha mẹ ruột, cháu đích tôn thay cha để tang ông bà nội, hay con dâu để tang cha mẹ chồng. Thời phong kiến, dưới ảnh hưởng của quan niệm “trọng nam khinh nữ”, thậm chí chồng để tang vợ cũng được xem là thuộc đại tang.

Thời gian xả tang nếu là tiểu tang

So với đại tang, thời gian để tang của tiểu tang ngắn hơn, thông thường không quá một năm. Tiểu tang còn được phân chia thành bốn mức:

• Kỷ niệm (tiểu tường): Kéo dài trong vòng một năm. Áp dụng với trường hợp cha mẹ để tang con chưa lập gia đình, con dâu hoặc con rể để tang cha mẹ vợ/chồng.
• Đại công: Diễn ra trong 9 tháng. Thường gặp ở cha mẹ để tang con dâu thứ, con gái đã lập gia đình hoặc anh chị em ruột để tang nhau.
• Tiểu công: Có thời gian 5 tháng. Trường hợp này bao gồm con để tang cha dượng hoặc mẹ kế, hay anh chị em đã lập gia đình để tang cha mẹ kế.
• Tứ ma (Tima): Hình thức có thời gian ngắn nhất, chỉ khoảng 3 tháng. Thường áp dụng khi cha mẹ để tang con rể hoặc người trong dòng họ gần để tang nhau như cô, dì, chú, bác, cháu,…

Xem thêm: 

Cúng thất là gì? Các nghi lễ cúng cần có trong 49 ngày

Cách xả tang như thế nào đúng nghi lễ theo truyền thống?

Trong văn hóa tâm linh người Việt, lễ xả tang mang ý nghĩa kết thúc giai đoạn để tang, thể hiện lòng hiếu kính và sự tri ân đối với người đã khuất. Để đảm bảo sự trang nghiêm và chuẩn mực, quá trình xả tang cần tuân thủ theo đúng nghi lễ truyền thống như sau:

Lễ xả tang cần chuẩn bị những gì?

Khi thực hiện nghi lễ xả tang tại nhà, gia đình cần chuẩn bị một số vật phẩm giống với lễ cúng thông thường. Các đồ lễ phổ biến gồm có quần áo, mũ mão, dép cho người đã khuất; trầu cau, rượu, nến, đèn, nhang, trái cây cùng mâm cơm cúng tất cả nhằm dâng lên linh hồn người mất và các bậc thần linh chứng giám.

Tùy thuộc vào tôn giáo và tập tục vùng miền, cách bày mâm lễ cũng sẽ có sự điều chỉnh. Chẳng hạn, trong đạo Phật, mâm lễ thường gồm các món ăn chay thanh tịnh. Trong khi đó, tín ngưỡng dân gian lại ưu tiên kết hợp cả món chay lẫn món mặn. Ở mỗi vùng từ Bắc vào Nam đều có những nét đặc trưng riêng về cách sắp xếp và trang trí mâm cúng trong lễ xả tang.

Bài khấn trong lễ xả tang tại gia

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Chúng con thành kính đảnh lễ mười phương Chư Phật, chín phương Trời.

Kính cẩn hướng về ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Quân,

Tôn kính các vị Thành hoàng bản địa cai quản khu vực,

Nguyện thưa cùng chư vị tổ tiên nội ngoại hai bên.

Hôm nay là ngày… tháng… năm… (Âm lịch),

Con/cháu tên là… thay mặt gia quyến thiết lễ,

Kính dâng chút phẩm vật, thể hiện lòng hiếu kính.

Nhân ngày mãn tang theo nghi thức cổ truyền,

Chúng con xin trình thưa rằng:

Kể từ khi người thân rời xa dương thế, nỗi nhớ thương luôn thường trực trong tim.

Giờ đây tang phục có thể cởi bỏ, nhưng lòng thành vẫn vẹn nguyên như thuở đầu.

Nguyện mong hương linh người quá cố thấu hiểu lòng con cháu,

Phù hộ độ trì cho toàn gia an yên, phúc lộc viên mãn.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) 

Nghi thức xả tang như thế nào?

Khăn tang là biểu tượng của giai đoạn để tang được tháo bỏ trong lễ xả tang như một dấu hiệu chính thức chấm dứt chuỗi ngày tang chế. Cách thức thực hiện tùy theo phong tục địa phương. Có nơi dùng dao để cắt áo tang và khăn tang như một cách cắt bỏ bi thương.

Ở một số vùng khác, người ta sẽ gom khăn tang lại và đốt đi, xem như gửi nỗi buồn theo tro tàn về cõi vô thường. Sau khi nghi lễ hoàn tất, toàn bộ đồ tang sẽ được đốt bỏ hoặc thu dọn sạch sẽ. Lễ xả tang kết thúc cũng là thời điểm gia đình khởi đầu một hành trình sống mới, thanh thản và hướng về tương lai.

Những điều gia chủ cần kiêng kỵ khi chưa đến hạn xả tang

Trong thời gian chưa đến hạn xả tang, gia chủ cần hết sức lưu ý kiêng kỵ một số việc đại sự để tránh ảnh hưởng đến vận khí, tài lộc và sức khỏe của cả gia đình. Dưới đây là những điều nên tránh theo quan niệm truyền thống Việt Nam:

• Kiêng tổ chức cưới xin hay lễ thành hôn: Thời điểm để tang là lúc đau buồn, không nên kết hợp với hỷ sự để tránh xung khắc âm dương, ảnh hưởng đến hạnh phúc đôi lứa.
• Kiêng khởi công xây dựng hoặc khai trương: Việc mở hàng, khởi nghiệp hay động thổ xây nhà khi đang để tang dễ mang lại vận xui, tài lộc tiêu tan, gia đạo bất ổn.
• Kiêng mang thai hoặc sinh nở: Theo dân gian, sinh con trong thời gian còn để tang dễ khiến bé gặp vấn đề về sức khỏe hoặc ảnh hưởng tâm linh không tốt đến cả mẹ lẫn con.

Mong rằng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức xả tang theo phong tục truyền thống. Nếu bạn đang tìm kiếm đơn vị thi công mộ đá chuẩn phong thủy, uy tín và bền đẹp, hãy liên hệ ngay với Đá Mỹ Nghệ Trung Lập để được tư vấn tận tâm.